“天臺生困暑”的意思及全詩出處和翻譯賞析

wén duì
蚊對

tiān tāi shēng kùn shǔ, yè wò chī wéi zhōng, tóng zǐ chí shà yáng yú qián, shì shén jiù shuì.
天臺生困暑，夜臥絺帷中，童子持翣飏于前，適甚就睡。
jiǔ zhī, tóng zǐ yì shuì, tóu shà yǐ chuáng, qí yīn rú léi.
久之，童子亦睡，投翣倚床，其音如雷。
shēng jīng wù, yǐ wéi fēng yǔ qiě zhì yě.
生驚寤，以為風雨且至也。
bào xī ér zuò, é ér ěr páng wén yǒu fēi míng shēng, rú gē rú sù, rú yuàn rú mù, fú gōng cì ròu, pū gǔ miàn.
抱膝而坐，俄而耳旁聞有飛鳴聲，如歌如訴，如怨如慕，拂肱刺肉，撲股面。
máo fà jǐn shù, jī ròu yù chàn liǎng shǒu jiāo pāi, zhǎng shī rú hàn.
毛發盡豎，肌肉欲顫；兩手交拍，掌濕如汗。
yǐn ér xiù zhī, chì xuè xīng rán yě.
引而嗅之，赤血腥然也。
dà è, bù zhī suǒ wéi.
大愕，不知所為。
cù tóng zǐ, hū yuē:" wú wèi wù suǒ kǔ, jí qǐ suǒ zhú zhào.
蹴童子，呼曰：“吾為物所苦，亟起索燭照。
" zhú zhì, chī wéi jǐn zhāng.
”燭至，絺帷盡張。
wén shù qiān, jiē jí wéi páng, jiàn zhú luàn sàn, rú yǐ rú yíng, lì zuǐ yù fù, chōng chì yuán hóng.
蚊數千，皆集帷旁，見燭亂散，如蟻如蠅，利嘴飫腹，充赤圓紅。
shēng mà tóng zǐ yuē:" cǐ fēi wú xuè zhě yé? ěr bù jǐn, jiǎn wéi ér fàng zhī rù.
生罵童子曰：“此非吾血者耶？爾不謹，蹇帷而放之入。
qiě bǐ yì lèi yě, fáng zhī gǒu zhì, wū néng wéi rén hài?" tóng zǐ bá hāo shù zhī, zhì huǒ yú duān, qí yān bó yù, zuǒ huī yòu xuán, rào chuáng shù zā, zhú wén chū mén, fù yú shēng yuē:" kě yǐ qǐn yǐ, wén yǐ qù yǐ.
且彼異類也，防之茍至，烏能為人害？”童子拔蒿束之，置火于端，其煙勃郁，左麾右旋，繞床數匝，逐蚊出門，復于生曰：“可以寢矣，蚊已去矣。
" shēng nǎi fú xí jiāng qǐn, hū tiān ér tàn yuē:" tiān hú chǎn cǐ wēi wù ér dú rén hū?" tóng zǐ wén zhī, yǎ ér xiào yuē:" zi hé dài jǐ zhī tài hòu, ér yóu tiān zhī tài gù yě! fū fù zài zhī jiān, èr qì yīn yùn, fù xíng shòu zhì, rén wù shì fēn.
” 生乃拂席將寢，呼天而嘆曰：“天胡產此微物而毒人乎？” 童子聞之，啞而笑曰：“子何待己之太厚，而尤天之太固也！夫覆載之間，二氣絪緼，賦形受質，人物是分。
dà zhī wèi xī xiàng, guài zhī wèi jiāo lóng, bào zhī wèi hǔ bào, xún zhī wèi mí lù yǔ yōng róng, yǔ máo ér wèi qín wèi shòu, luǒ shēn ér wéi rén wèi chóng, mò bù jiē yǒu suǒ yǎng.
大之為犀象，怪之為蛟龍，暴之為虎豹，馴之為麋鹿與庸狨，羽毛而為禽為獸，裸身而為人為蟲，莫不皆有所養。
suī jù xì xiū duǎn zhī bù tóng, rán yù xíng yú qí zhōng zé yī yě.
雖巨細修短之不同，然寓形于其中則一也。
zì wǒ ér guān zhī, zé rén guì ér wù jiàn, zì tiān dì ér guān zhī, guǒ shú guì ér shú jiàn yé? jīn rén nǎi zì guì qí guì, hào wèi zhǎng xióng.
自我而觀之，則人貴而物賤，自天地而觀之，果孰貴而孰賤耶？今人乃自貴其貴，號為長雄。
shuǐ lù zhī wù, yǒu shēng zhī lèi, mò bù gāo luó ér bēi wǎng, shān gòng ér hǎi gōng, wā miǎn mò táo qí mìng, hóng yàn mò nì qí zōng, qí shí hū wù zhě, kě wèi tài yǐ, ér wù dú bù kě shí yú rén yé? zī xī, wén yī jǔ huì, jí hào tiān ér sù zhī shǐ wù wéi rén suǒ shí zhě, yì jiē hū háo gào yú tiān, zé tiān zhī fá rén, yòu dāng hé rú yé? qiě wù zhī shí yú rén, rén zhī shí yú wù, yì lèi yě, yóu kě yán yě.
水陸之物，有生之類，莫不高羅而卑網，山貢而海供，蛙黽莫逃其命，鴻雁莫匿其蹤，其食乎物者，可謂泰矣，而物獨不可食于人耶？茲夕，蚊一舉喙，即號天而訴之；使物為人所食者，亦皆呼號告于天，則天之罰人，又當何如耶？且物之食于人，人之食于物，異類也，猶可言也。
ér wén qiě yóu wèi jǐn kǒng jù, bái zhòu bù gǎn lù qí xíng, kàn rén zhī bú jiàn, chéng rén zhī kùn dài, ér hòu yǒu qiú yān.
而蚊且猶畏謹恐懼，白晝不敢露其形，瞰人之不見，乘人之困怠，而后有求焉。
jīn yǒu tóng lèi zhě, chuài lì ér yǐn tāng, tóng yě chù qī ér yù zi, tóng yě yì guān yí mào, wú bù tóng zhě.
今有同類者，啜栗而飲湯，同也；畜妻而育子，同也；衣冠儀貌，無不同者。
bái zhòu yǎn rán, chéng qí tóng lèi zhī jiān ér líng zhī, shǔn qí gāo ér gǔ qí nǎo, shǐ qí è bó yú cǎo yě, liú lí yú dào lù, hū tiān zhī shēng xiāng jiē yě, ér qiě wú xù zhī zhě.
白晝儼然，乘其同類之間而陵之，吮其膏而盬其腦，使其餓踣于草野，流離于道路，呼天之聲相接也，而且無恤之者。
jīn zi yī wèi wén suǒ, ér qǐn zhé bù ān wén tóng lèi zhī xiāng, ér ruò wú wén, qǐ jūn zǐ xiān rén hòu shēn zhī dào yé?" tiān tāi shēng yú shì tóu zhěn yú dì, kòu xīn tài xī, pī yī chū hù, zuò yǐ zhōng xī.
今子一為蚊所，而寢輒不安；聞同類之相，而若無聞，豈君子先人后身之道耶？” 天臺生于是投枕于地，叩心太息，披衣出戶，坐以終夕。